Στην ευρωπαϊκή ιστορία η πιο γνωστή περιοχή που γνώρισε την ισλαμική κυριαρχία είναι αναμφισβήτητα η περιοχή της βαλκανικής χερσονήσου. Ωστόσο η πρώτη ευρωπαϊκή περιοχή στην οποία κυριάρχησε το Ισλάμ είναι αυτή της Ιβηρικής χερσονήσου. Η κατάκτησή της θα αρχίσει επί των ημερών του χαλίφη Ουαλίντ του Α’  (705-715) της δυναστείας των Ομμευάδων της Δαμασκού. Η πρώτη επιχείρηση θα γίνει το 710 αλλά δυστυχώς δε γνωρίζουμε αρκετά για αυτή. Στα μέσα όμως του 711 η Ιβηρική θα παραδοθεί στους Άραβες.

Βέβαια εκείνη την περίοδο το Βησιγοτθικό Βασίλειο βρισκόταν σε δεινότατη θέση. Συγκεκριμένα, αντιμετώπιζε έντονες θεσμικές και πολιτικές κρίσεις σε κρατικό επίπεδο. Οι αριστοκράτες αντί της προετοιμασίας έναντι της πιθανής, ήδη πριν το 711, αραβικής εισβολής προτίμησαν την ανάλωση των δυνάμεών τους στους διάφορους δυναστικούς πολέμους[1]. Επίσης  η ανώτερη τάξη είχε να αντιμετωπίσει και την εχθρική στάση του λάου  απέναντί της. Αυτοί που διακατέχονταν από τα πιο εχθρικά αισθήματα ήταν η εβραϊκή κοινότητα, η οποία μετά τη σύνοδο του 649 είχε να επιλέξει μεταξύ του εκχριστιανισμού της ή τη υποδούλωσής της. Είναι ακόμα γνωστό ότι οι Εβραίοι ήταν πιο φιλικά προσκείμενοι προς τους Άραβες, καθώς το Ισλάμ επιβάλλει τον σεβασμό στις άλλες δύο αβρααμικές θρησκείες, τον χριστιανισμό και τον ιουδαϊσμό.

Από τα προαναφερόμενα μπορεί κάλλιστα να καταλάβει κάποιος ότι η στιγμή ήταν η πιο ιδανική για το χαλιφάτο. Το έργο της κατάληψης της Ιβηρικής θα αναλάβει ο βεβερικής[2] καταγωγής στρατηγός Ταρίκ Ιμπν Ζαγιάντ. Αυτός στα μέσα του 711 θα αποβιβαστεί με 12.000 χιλιάδες άντρες στο σημερινό Γιβραλταρ[3]. Από εκεί ο αραβικός στρατός θα κινηθεί βόρεια και σύντομα θα καταλάβει την πόλη της Κόρδοβας. Ο Βησιγότθος βασιλιάς Ροδρίχος, σε μια προσπάθεια να ανακόψει τους εισβολείς, συγκεντρώνει στρατό και κινείται νότια. Οι δύο στρατοί θα συναντηθούν στις όχθες του ποταμού Γκουανταλέτε[4] το 712. Εκεί θα συγκρουστούν σε μία μάχη στην οποία ο βησιγοτθικός στρατός θα συντριβεί και ο Ροδέριχος θα σκοτωθεί. Λίγο αργότερα, τον Οκτώβριο του 712, θα πέσει η βησιγοτθική  πρωτεύουσα Τολέδο.

Ο πόλεμος όμως θα συνεχιστεί, καθώς πολλοί αριστοκράτες θα παρουσιάσουν αξιόλογη και σθεναρή αντίσταση στον βορρά. Δε θα λείψουν όμως και τα διάφορα κινήματα ανεξαρτησίας με πιο γνωστό αυτό της Αστούριας στη βόρεια Ισπανία. Παρ’ όλα αυτά, ο Ταρίκ, αφού ενισχυθεί από τον Άραβα διοικητή της β. Αφρικής Μουσά Ιμπίν Νουσαίρ με 28.000 άνδρες, θα ολοκληρώσει την κατάκτηση μέχρι το 728.

Τα πρώτα χρόνια που θα ακολουθήσουν χαρακτηρίζονται από έντονες αναταραχές. Αυτές οφείλονται τόσο στην αντίσταση που παρουσιάζουν κάποιες περιοχές αλλά και στις διαφωνίες που υπήρχαν μεταξύ των Αράβων, Σύριων και βεβερικών στρατιωτών για το ποιος θα πάρει το μεγαλύτερο κομμάτι από τα κατακτημένα εδάφη. Οι διαφωνίες αυτές θα φτάσουν έως τις ένοπλες συγκρούσεις. Όλα όμως θα τερματιστούν, όταν θα φτάσει στην Ισπανία ο Αμπνταρραχάμαν, ο τελευταίος Ομμευάδης πρίγκηπας. Αυτός θα τερματίσει τις ταραχές και θα θέσει τα θεμέλια για το ανεξάρτητο εμιράτο της Κόρδοβας, το οποίο θα λάμψει στην περιοχή αυτή για δύο αιώνες.

Βιβλιογραφία

Μεταφρασμένη

1. D. Nicholas, The Evolution of the Medieval World: Society,Governmentand Thought in Europe 312-1500, London (Longman Group UK Ltd), 1992 (ελλ. έκδοση: Η Εξέλιξη του Μεσαιωνικού Κόσμου: Κοινωνία, Διακυβέρνηση και Σκέψη στην Ευρώπη 312-1500, μτφρ. Μ. Τζιαντζή, Αθήνα (ΜΙΕΤ) 2016 [1^η: 1999])
2. J. Vicens Vives, Aproximacion a la historia de Espana, Barcelona (Vicens Vives), 1997 (ελλ. έκδοση: Συντομή Ιστορία της Ισπανίας, μτφρ. Δ. Φιλλίπης, Αθήνα (Αίολος), 1997)

Ελληνόγλωσση

Ε. Κονδύλη Μπασούκου, Αραβικός Πολιτισμός, Αθήνα (Ελληνικά Γράμματα), 2010

[1] Την περίοδο αυτή το αξίωμα του βασιλιά δεν είναι διαδοχικό αλλά ένα είδος ιδιότυπου αιρετού αξιώματος.

[2] Βέβεροι είναι ένα από τους πολλούς λαούς της Σαχάρας. Το όνομά τους αποτελεί εξέλιξη της λέξης «βάρβαροι», όρος που τους απέδιδαν οι Ρωμαίοι λόγω της διαφορετικής από εκείνους γλώσσας (πβ. οι αρχαίοι Έλληνες αποκαλούσαν τους εξωελλαδίτες, όπως τους Πέρσες, βάρβαρους). Την περίοδο της επέκτασης του χαλιφάτου θα κατακτηθούν και θα εξισλαμιστούν. Θα υπηρετήσουν ακόμη τους Ομμευάδες χαλίφες, όμως επί Αββασιδών θα ξεσηκωθούν και θα ιδρύσουν διάφορα κρατίδια και εμιράτα. Σήμερα η πλειοψηφία των βέβερων κατοικεί στο βασίλειο του Μαρόκο.

[3] Στα αραβικά σημαίνει «ο βράχος του Ταρίκ».

[4] Βρίσκεται στη νότια Ισπανία και διαρρέει τη Σεβίλλη και την Κόρδοβα.